Grenzen aangeven is een cruciale vaardigheid in zowel persoonlijke als professionele relaties. Het helpt ons om balans te vinden, onszelf te beschermen en gezonde interacties met anderen te bevorderen. In dit artikel leer je alles over het belang van grenzen stellen, hoe je dit effectief kunt doen, krijg je een handig stappenplan en vier aanvullende praktische tips.

Wat zijn grenzen?

Grenzen zijn persoonlijke richtlijnen die bepalen wat je wel en niet accepteert in je interacties met anderen. Ze helpen je:

• Je eigen waarden te beschermen.
• Emotionele en fysieke veiligheid te waarborgen.
• Respectvolle relaties te bevorderen.

Typen grenzen

1. Emotionele grenzen: Beschermen je gevoelens en emotionele welzijn.
2. Fysieke grenzen: Gaan over persoonlijke ruimte en fysieke aanraking.
3. Tijdgrenzen: Helpen je prioriteiten stellen en voorkomen dat je overbelast raakt.
4. Mentale grenzen: Beschermen je gedachten, ideeën en overtuigingen.
5. Relationele grenzen: Bepalen wat acceptabel gedrag is binnen relaties.

Waarom grenzen aangeven belangrijk is

Het stellen van grenzen is essentieel voor een gezond leven. Hier zijn enkele redenen waarom:

• Voorkomt burn-out: Door je grenzen te respecteren, kun je stress en uitputting vermijden.
• Bevordert zelfrespect: Door grenzen te stellen, laat je zien dat je jezelf waardeert.
• Verbetert relaties: Grenzen zorgen voor duidelijkheid en verminderen conflicten.
• Versterkt je mentale gezondheid: Grenzen beschermen je tegen emotionele overbelasting.

De uitdagingen van grenzen stellen

Het aangeven van grenzen kan lastig zijn. Veel mensen ervaren:

• Schuldgevoelens: Angst om anderen teleur te stellen.
• Onzekerheid: Niet weten hoe je je grenzen moet communiceren.
• Weerstand van anderen: Mensen kunnen je grenzen in twijfel trekken.

Herken deze uitdagingen en weet dat grenzen stellen een leerproces is.

Hoe grenzen stellen: Een praktische handleiding

1. Identificeer je behoeften

Wees je bewust van wat jij nodig hebt en/of wat jij graag zou willen. Wanneer je begrijpt wat je nodig hebt om je comfortabel en gerespecteerd te voelen, kun je veel duidelijker je grenzen aangeven en die vervolgens ook bewaken. Stel jezelf vragen als:

• Wat is voor mij belangrijk in dit contact?
• Wat heb ik nodig?
• Wat maakt me ongemakkelijk?
• Welke situaties veroorzaken stress?

2. Gebruik de "ik-boodschap"

Dit helpt om je gevoelens te uiten zonder beschuldigend over te komen:

• "Ik voel me overweldigd als ik te veel verantwoordelijkheden heb."

Wanneer jij altijd praat vanuit jouzelf dus vanuit ‘ik’, dan kan niemand daar twijfels over hebben. Jij voelt wat je voelt en zegt wat je denkt. Jouw mening is jouw mening en jou kijk op zaken is jouw kijk op zaken. Je hoeft je daar verder niet over te verantwoorden. Als je altijd vanuit ‘ik’ praat dan kan niemand zeggen “dat is niet zo”.

3. Wees duidelijk en direct

Communiceer je grenzen op een eenvoudige en assertieve manier. Gebruik hiervoor de vier STOP stappen die ook in de cursus “STOP Ongewenst Gedrag” worden uitgelegd. Afhankelijk van hoe erg je de overschrijding vind kun je fermer of minder ferm optreden.

• Zeg “Ho, Stop!” en maak hierbij een STOP handgebaar.
• Benoem duidelijk het gedrag dat je wil stoppen: “Je noemt mij…”
• Zeg vervolgens: “Daar ben ik niet van gediend en ik wil dat je daar mee ophoudt.’

De persoon zal voelen dat er een grens is overschreden en zich aanpassen.
Gaat hij of zij toch door, dan dien je de volgende STOP stap te gebruiken en de ander voor de keus stellen en een sanctie benoemen. Eindig altijd met “ Aan jou de keus!”

Gaat de persoon alsnog door, dan voer je de sanctie uit. Hier is geen discussie meer over mogelijk!

4. Wees consistent

Blijf bij je grenzen en dus bij je sanctie. Als je ze eenmaal hebt gesteld, is het belangrijk om ze te handhaven. Zodra je iemand alsnog de ruimte geeft om over jouw grenzen te gaan dan veeg je daarmee jouw grens weer uit. Een grens is een grens, het is een dikke rode streep waar niet overheen gegaan mag worden. Het is dus niet een stippellijn die soms wel en soms niet overschreden mag worden. Hou je hieraan en op den duur zullen mensen weten dat bij jou een grens een échte grens is. Je zult hierdoor steeds sterker staan. Dat mag je jezelf gunnen.

5. Respecteer anderen

Houd rekening met de behoeften en grenzen van anderen, terwijl je die van jezelf bewaakt. Wanneer jij je grenzen aangeeft dan kan het zijn dat jouw grens beperkend is voor de behoefte van een ander. Bijvoorbeeld op het relationele vlak kan het zijn dat je partner iets wil dat over jouw grens is. Wanneer dat gebeurt dan is het spijtig voor je partner. Jouw grens is jouw grens. Je hoeft je dan niet alsnog aan te passen. Eerst voor jezelf zorgen en wanneer je er ruimte voor voelt, dan kun je rekening houden met de ander.

6. Herken je emoties

Grenzen stellen kan gepaard gaan met schuldgevoelens of angst. Dit is normaal, laat je echter niet tegenhouden door deze emoties. Elke keer wanneer je een grens aangeeft zal het meer vertrouwd worden voor je en zal je minder last hebben van de emoties die hierbij de ko op kunnen steken. En na een tijdje ben je er zo vertrouwd mee dat je er geen last meer van hebt.

Communicatietips voor grenzen aangeven

1. Assertiviteit

Wees beleefd maar standvastig. Assertiviteit betekent dat je je mening geeft zonder agressief of passief te zijn.

2. Non-verbale communicatie

Let op je lichaamstaal en op je intonatie. Sta rechtop, schouders naar achteren, maak oogcontact en spreek met een kalme, natuurlijke stem. Door spanning kan de stem wat omhoog gaan. Probeer dat te voorkomen.

3. Luisteren

Geef anderen de kans om te reageren en luister goed naar zijn of haar reactie. Wanneer je je grens duidelijk hebt aangegeven dan is er geen discussie meer mogelijk. Je grens is je grens, daar hoeft niet over te worden overlegd. Is het de ander duidelijk dat er geen discussie mogelijk is over je grens dan zal de ander vaak in stilte blijven of reageren met een 'ik' boodschap.

4. Timing

Kies een geschikt moment om je grenzen aan te geven. Vermijd stressvolle situaties of momenten van hoogoplopende emoties. Wanneer de situatie erom vraagt dan is er geen keus en dan is dat het moment. Is het een stressvolle situatie en kan het eventueel ook iets later, dan kan later een beter moment zijn. Let op! Laat afstel geen uitstel worden. Je dient te allen tijde je grens aan te geven. Dus doe het sowieso. Laat het niet zitten omdat je het spannend vindt. Wanneer je dat doet dan kies je ervoor om de ander te ontzien ten koste van jezelf. En dat kan niet. Je dient altijd eerst voor jezelf te zorgen.

Veelvoorkomende fouten bij grenzen aangeven

1. Vage communicatie

Onduidelijke grenzen leiden tot misverstanden. Zorg ervoor dat je precies aangeeft wat je bedoelt. Zeg dat niet: "Ik wil niet dat je mij uitscheldt" of "Zoals je nu doet, dat wil ik niet" maar omschrijf het daadwerkelijke gedrag of de exacte woorden. Dus "Ik wil niet dat je mij een klootzak noemt" of "Je praat me na, dat wil ik niet hebben."

2. Te veel uitleggen

Wanneer je grens aangeeft hoef je niet uit leggen waarom je dat doet. Je bent niemand een uitgebreide verklaring verschuldigd voor je grenzen.  'Ik ben daar niet van gediend' of 'Ik vind dat pijnlijk' is voldoende.

3. Grenzen niet handhaven

Eenmaal aangegeven dien je de grens ook daadwerkelijk te bewaken.  Als je je grenzen niet bewaakt, zullen anderen ze ook niet respecteren. Heb je een sanctie gezet op het overschrijden van die grens, dan die je de sanctie ook uit te voeren, wanneer die grens wordt overschreden. Geen uitzonderingen! Daarom dien je ook alleen maar sancties te benoemen die je daadwerkelijk uit wil en kunt voeren. Dus bijvoorbeeld niet bij kleine kinderen: "Dan krijg je een week geen eten."

4. Anderen de schuld geven

Focus op je eigen behoeften en gevoelens in plaats van anderen de schuld te geven. Het gaat niet over dat de ander iets fout doet. Het gaat erom dat de ander iets doet dat jij niet wil hebben. Het zijn enkel jouw grenzen. Het heeft niks met goed of fout te maken.

Het effect van grenzen aangeven

Grenzen aangeven heeft een diepgaand effect op je leven. Je zult merken dat je op den duur:

• Meer zelfvertrouwen krijgt.
• Betere relaties ontwikkelt.
• Makkelijker in contact kunt blijven staan.
• Minder snel geraakt zult worden door wat er in het contact gebeurt.
• Meer tijd en energie overhoudt voor wat écht belangrijk is.

Stappenplan voor grenzen stellen

Wanneer je aan de slag wil met het aangeven van je grenzen neem dan eerst deze volgende stappen door. Op die manier ben je goed voorbereid om op een duidelijke manier je grenzen aan te geven.

Stap 1: Reflecteer

Neem de tijd om te voelen en te begrijpen wat je grenzen zijn. Neem daar dus de tijd voor. Schrijf ze eventueel op. Doe dit wanneer je ontspannen bent, dus niet wanneer je al in een frustratie zit of last hebt van dingen. En doe het al helemaal niet in het heetst van de strijd.

Stap 2: Bereid je voor

Hou je aan de theorie uit de training ‘STOP Ongewenst Gedrag” en oefen de verschillende stappen en de woorden. Doe ook dit wanneer je ontspannen bent en de rust voelt.

Stap 3: Communiceer

Gebruik duidelijke, assertieve taal en blijf kalm. Gebruik geen 'maar'. Door de woorden van te voren te oefenen en eventueel een paar keer opgeschreven te hebben heb je ze sneller paraat en kun je ze ook makkelijker uitspreken. Let op je taalgebruik. Gebruik sterke woorden. Dit zijn woorden die kracht hebben en zekerheid uitstralen. Vermijd dus woorden als 'misschien', 'eventueel' en 'ik denk'.

Stap 4: Handhaaf je grenzen

Houd vast aan je grenzen, ook als anderen hier tegenin gaan. Het zijn jouw grenzen. Je hoeft je hier niet voor te verantwoorden of jezelf te verdedigen. Als je gaat twijfelen of laat merken dat je twijfelt dan verliezen je woorden aan kracht en is de kans groter dat de grens alsnog overschreden gaat worden.

Stap 5: Evalueer

Reflecteer na afloop op hoe het ging en wat je eventueel kunt verbeteren. Neem de situatie nog eens in gedachten door. Voel waar en wanneer je krachtig was en waar je nog krachtiger kunt zijn. Oefen die momenten. Kies andere woorden, schrijf die op en oefen met die woorden. Let ook op je houding . Rug recht, hoofd omhoog, schouders naar achteren. Let ook op je stem. Een lage stem is krachtiger dan een hoge stem. Wat deed je stem? Probeer deze omlaag te krijgen maar hou het wel naturel.

Wil je volledig voorbereid zijn voor het aangeven van je grenzen? Doe dan de online training: STOP Ongewenst Gedrag. Tijdelijk krijg je maar liefst € 50 korting op de oorspronkelijke prijs van € 97, dus je betaalt nu maar € 47. Volg daarvoor deze link.

Aanvullende praktische tips voor grenzen stellen

Tip 1: Begin klein

Oefen met eenvoudige situaties voordat je grotere, complexere grenzen stelt. Probeer het eerst bij iemand die veilig is (bijvoorbeeld je partner of een vriendin) in plaats van direct bij de bullebak van een baas.

Tip 2: Wees geduldig

Grenzen stellen is een proces dat tijd kost om te leren en gewend mee te raken. Gun jezelf die tijd. Je hoeft het niet gelijk allemaal goed te doen. Elke stap die je maakt is een stap naar voren. En soms zijn het kleine stapjes en soms zijn het hele grote stappen. Alles op zijn tijd.

Tip 3: Blijf leren

Lees boeken, volg workshops en blijf je vaardigheden ontwikkelen. Er is veel te leren op dit vlak. Mocht je vooruit willen dan kan ik je daarbij helpen. Bijvoorbeeld door middel van de online training: STOP Ongewenst Gedrag of één of meerdere losse coaching sessies of een coaching traject.

Tip 4: Zorg voor jezelf

Grenzen stellen is een daad van zelfzorg. Door je eigen behoeften prioriteit te geven zorg je voor jezelf. Hiermee voorkom je de kans op bijvoorbeeld overspannen worden of een burn-out. En wees zacht voor jezelf. Niet alles zal direct in één keer helemaal goed gaan. Gun jezelf de tijd.

Conclusie

Grenzen aangeven is een waardevolle vaardigheid die je helpt om meer balans en welzijn in je leven te creëren. Door je bewust te zijn van je grenzen, ze duidelijk kunnen communiceren, kunnen herkennen wanneer iemand eroverheen probeert te gaan en ze op die momenten te handhaven, kun je gezondere relaties opbouwen en jezelf beschermen tegen onnodige stress. Gebruik het stappenplan en de tips uit dit artikel om vandaag nog te beginnen met het stellen van grenzen. Onthoud: het is nooit te laat om je eigen ruimte en rust terug te winnen!

Mocht je toch meer hulp nodig hebben, bestel dan de online videotraining:  STOP Ongewenst Gedrag waarin duidelijk wordt uitgelegd hoe je ongewenst gedrag kunt stoppen en lastig gedrag zo kort mogelijk kan laten duren. Krijg nu tijdelijk € 50 korting en betaal geen € 97 maar € 47. Volg deze link.